مرکز مشاوره ، برنامه ریزی و ثبت نام تحصیلی فرزانگان رشد دانش

نکاتی بسیار مهم در ارتباط با یادگیری، مطالعه و برنامه ریزی  

اگر زندگی یک دانش آموز را مورد بررسی قرار دهیم به این نتیجه می رسیم که او بیشتر وقت و انرزی خود را صرف  یادگیری می نماید. حتی دانش آموزانی هم که در ظاهر بی تفاوت و بی انگیزه هستند اگر مورد مصاحبه قرار گیرند مقدار زیادی استرس و نگرانی در ارتباط با یادگیری از خود بروز می دهندبا بررسی عمیق زندگی آنها متوجه می شویم که دلیل بی تفاوتی یا بی انگیزگی آنها گذشته ناموفق آنها است به این صورت که تلاشهای ناموفق آنها در گذشته باعث شکل گیری یک حس ناتوانی و ناامیدی در آنها شده است به طوری که در حال حاضر برای بهبود وضعیت خود تلاش زیادی نمی نمایند.در این مقاله ی کوتاه سعی می شود مطالبی ارائه شود که مطابق با قوانین علمی یادگیری و فراموشی بوده و باعث بهبود وضعیت یادگیری دانش آموزان شود .

فرآیند یادگیری

یادگیری به زبان ساده یعنی انتقال آنچه که در محیط اطراف ما وجود دارد به مغز . این انتقال  از طریق حواس و سیستم عصبی  انجام می شود .

هر حس ،مطالب دریافتی را به مرکز مخصوص خود در مغز ذخیره می کند . یعنی مطالب خوانده شده در مرکز بینایی مغز و مطالب شنیده شده در مرکز شنوایی مغز و مطالب نوشته شده در مرکز لامسه ی مغز ذخیره می شوند .اگر یک مطلب به کمک چند حس یادگرفته شود در چند مرکز مغز نگهداری می شود و بنابراین یادآوری آن در مواقع لزوم مطمئن تر خواهد بود ، به همین علت است که متخصصان یادگیری به فراگیران توصیه می کنند که از روش های مختلف برای یادگیری دروس استفاده کنند تا یادگیری و یادآوری مطمئن تری داشته باشند.

 روش های یادگیری

1-   خواندن

خواندن بهتر است بدون صدا و بدون حرکت لب و فقط با چشم باشد .

مغز ما معنا و مفهوم کلی مطالب را بهتر در خود نگه می دارد تا جزئیات را بنابراین هنگام خواندن یک متن بهتر است از تیتر شروع کنیم و تا تیتر بعدی ادامه دهیم بعضی از دانش آموزان عادت کرده اند که سطر به سطر بخوانند و برای یادگیری یک جمله را بارها و بارها تکرار می کنند و زمانی که احساس کردند آن جمله را حفظ شده اند به یادگیری جمله ی بعدی می پردازند در چنین شرایطی مغز باید جملات جدا از هم را به هم ربط دهد تا به یک مفهوم کلی برای ذخیره کردن دست یابد این کار برای مغز بسیار سخت بوده ، زمان زیادی لازم داشته و ضمن ایجاد خستگی برای یادگیرنده نتیجه ی کمی را عاید او می کند.

2-  گوش کردن

وقتی ما به مطلبی گوش می دهیم این مطالب از طریق حس شنوایی وارد مرکز شنوایی مغز شده و در آنجا ذخیره می شود.برای اینکه یادگیرنده هنگام گوش کردن تمرکزبیشتری داشته باشد بهتر است قبل ازشروع کلاس درس نسبت به مطالب آمادگی ذهنی داشته باشد.برای ایجاد آمادگی ذهنی لازم است دانش آموزان قبل ازتدریس معلم نگاه مختصری به درس داشته باشند.

3- نوشتن

وقتی ما مطلبی را می نویسیم آن مطلب ازطریق دو حس لامسه و بینایی وارد مغزما شده و در دو مرکزلامسه و بینایی ذخیره می شود .نوشتن مطالب به منظور یادگیری چند فایده دارد :

أ‌-      ازطریق نوشتن بهتر یادمی گیریم.

ب‌- وقتی که می نویسیم یاد گیری خود را مورد بررسی قرار داده و از میزان آن آگاه می شویم .

ت‌- هنگام نوشتن تمرکزبیشتری روی مطالب داریم چون بدون تمرکزکارنوشتن ادامه پیدا نمی کند.

ث‌- اگر هنگام نوشتن جلسه امتحان را برای خود مجسم کنیم استرس امتحان کاهش می یابد.

ج‌-   هنگام نوشتن ما بیشتر فعال هستیم بنا بر این حالت بی حوصلگی برای ما اتفاق نمی افتد .

4- گفتن از حفظ برای خود باصدای آرام

گفتن از حفظ برای خود تکمیل کننده ی یادگیری ما می باشد هنگامی که ما مطالب را بیان می کنیم ضمن اینکه مرکزگفتار ما فعال است وکلمات را به یاد می آورد ،مرکز شنوایی هم فعال بوده و مطالب را در خود ذخیره می کند.گفتن از حفظ در فرایند یادگیری ما چند فایده دارد:

1-    با این کار ما یادگیری خود را چک کرده و به نقاط ضعف و قوت یادگیری خود پی می بریم .

2-    ما  در این حالت فعال بوده و تمرکز بیشتری خواهیم داشت .

3-    حالت خواب آلودگی و بی حوصلگی ما کمتر خواهد بود.

4-    استرس ما ازامتحانات شفاهی و صحبت در جلو جمع کاهش می یابد.

دفعات فراموشی

      معمولا" مطالبی که ما برای بار اول یاد می گیریم اگر تکرار وتمرین نشود در فردای آن روزبه میزان 80 درصد فراموش می شود ، وقتی که همان مطلب را برای بار دوم یادمی گیریم اگر تمرین وتکرار نشود ، پس ازیک هفته در حدود 50درصد آن فراموش می شود.وقتی که همان مطلب برای بار سوم یادگرفته می شود در صورتی که تکرار و تمرین نشود پس ازیک ماه در حدود 20 درصد آن فراموش می شود وقتی که همان مطلب برای بار چهارم یادگرفته می شود میزان فراموشی به کمتر از10درصد می رسد.

قوانین یادگیری

1-    هر موضوعی که در اطراف ما وجود دارد ازطریق حواس پنج گانه به مغزمنتقل می شود .

2-    هر حسی مطالب دریافتی را در مرکزمخصوص به خودش ذخیره می کند.

3-     یادگیری از طریق چند روش باعث ارسال به چند مرکزمغزی می شود .

4-    ذخیره یک مطلب در چند مرکز مغزی یادگیری و یادآوری مطمئن تری را بدنبال دارد.

5-    یادگیری بار اول در حدود 80 درصد فراموش می شود.

6-    فراموشی پس از4 بار یادگیری یک مطلب بسیار اندک است .( زیر 10 درصد)

7-    تکرار یادگیری در یک جلسه هر چند بار هم که باشد یک بار محسوب می شود.

8-    یادگیری با فاصله ی زمانی موثرتر ازیادگیری فشرده و پشت سر هم است.

9-    هر چه یادگیرنده در جریان یادگیری فعال تر باشد ، میزان یادگیری بیشتر است.

10-                       اگر یادگیرنده با اراده و اختیار خود وارد فرایند یادگیری شود یادگیری سریتر و بیشتری خواهد داشت.

11-                       یادگیری ،یادگیری می آوردیعنی یادگیری مطالب قبلی باعث سرعت بخشیدن به یادگیری مطالب بعدی می شود.

12-                       مغزما همیشه باید یک خوراک فکری قابل هضم داشته باشد یعنی نمی توانیم لحظه ای را تصور کنیم که مغزهیچ فرآیند فکری نداشته باشد.

13-                       جذب مطالب آسان و قابل هضم برای مغزاولویت دارد یعنی مغزما بین دو مطلب آسان و سخت که همزمان در اختیارش قرار بگیرد مطلب آسان تر را انتخاب می کند.

14-                       اگر بخواهیم که مغزمطالب مورد نظر ما را قبول کند باید با آمادگی ذهنی یاد گیری خود را شروع نمائیم یا با دست کاری و دخل  و تصرف آن مطلب را آسان کنیم.

اصول برنامه ریزی درسی

با توجه به قوانین یادگیری و فراموشی که پیشتر گفته شد طوری برنامه ریزی می کنیم که یک مطلب دست کم 4 بار در طول یک هفته یادگرفته شودتا میزان فراموشی به حداقل خود برسد.

مراحل یک برنامه ریزی درسی مناسب برای یک دانش آموزاول راهنمایی تا پایان دوره ی متوسطه به صورت زیر است:

1-    صرف نهار پس از رسیدن به منزل

2-    خواب به مدت 30 تا 60 دقیقه

3-    نوشتن تکالیف یا مرور دروس برنامه امروز برای هر درس به مدت 30 تا 45 دقیقه و بعد از هر درس به مدت 15 تا 20 دقیقه استراحت .(این مرحله باید تا ساعت 18 یا 19 تمام شده باشد.)

4-    مطالعه ی دروس برنامه ی فردا برای هر درس به مدت 30 تا 45 دقیقه وبعد ازهر درس به مدت 15 تا 20 دقیقه استراحت .( این مرحله بهتر است تا ساعت 22 تمام شده باشد .)

5-    نگاه کردن به درس جدید قبل ازتدریس دبیر به مدت 2 تا 5 دقیقه.

6-      خواب ازساعت22تا 6 صبح فردا .( بهترین زمان بیدار شدن زمان اذان صبح تا 20 دقیقه قبل ازطلوع آفتاب می باشد.

نکته ی مهم : بازی و سرگرمی به اندازه وقت یک درس یعنی 60 دقیقه و حداکثر استفاده ازتلویزیون 70 دقیقه برای یک دانش آموز نوجوان توصیه می شود.